Ачык жарыялоого арналган материалдарга экспертиза жүргүзүүнүн тартиби "Эксперттик контроль жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамына ылайык 23.01.2003-ж. №30 иштелип чыккан (КР мыйзамдарынын редакциясында 28.04.2008 ж. № 73, 05.10.2011 ж. №161).
"Журналдардагы жана жыйнактардагы макалалар. Басмага жасалгалоо" ГОСТ Р 7.0.7–2009 талаптарына ылайык даярдалган илимий макалалар журналдын редакциясынын жооптуу катчысына келип түшөт, анда каттоодон өтөт, тематикалык профили боюнча бөлүштүрүлөт жана ички рецензиялоого жиберилет.
Редакцияга келип түшкөн бардык макалалардын кол жазмалары милдеттүү түрдө рецензияланууга тийиш. Рецензиялоого авторитеттүү жана кол жазманын мазмуну адистикке тиешелүү болгон билим жаатында иштеген окумуштууларга берилет.
Рецензент рецензияланган иштин автору же авторлошу, ошондой эле илимий даражага изденүүчүлөрдүн илимий жетекчилери жана автор иштеген бөлүмдүн кызматкерлери боло албайт.
Эгерде редакция рецензиялоого кол жазманын мазмуну дал келген билим тармагындагы тиешелүү деңгээлдеги адисти тартууга мүмкүнчүлүгү жок болсо, жооптуу редактор авторго тышкы рецензия берүү сунушу менен кайрылат. Авторлордун каалоосу боюнча, макала тапшырылганда тышкы рецензия берилиши мүмкүн, бирок бул кадимки кароо тартибин жокко чыгарбайт.
Сын-пикирлер редколлегия тарабынан талкууланат жана макалаларды кабыл алуу же четке кагуу үчүн негиз болуп саналат. Рецензияга адистин аты-жөнүн чечмелөө, датасын коюу, окумуштуулук даражасын, окумуштуулук наамын жана рецензент ээлеген кызматын көрсөтүү менен кол коюлат. Редакцияга жиберилүүчү макала жөнөтүүчү уюмдун жетекчисинин (орун басарынын) колу коюлган кат менен коштолушу мүмкүн.
Редакцияга келип түшкөн макала катталып, ага жеке номер ыйгарылат. "Макалалардын кол жазмаларын тариздөөнүн жалпы талаптары жана эрежелери" эске алынбастан таризделген кол жазмалар каралбайт.
Макала рецензентке авторлор жөнүндө эч кандай маалыматты көрсөтпөстөн берилет. Рецензенттер макаланын мазмуну жөнүндө маалыматты жарыяланганга чейин пайдаланууга укугу жок.
Рецензия илимий макалага объективдүү баа берип, анын илимий жана методикалык артыкчылыктары менен кемчиликтерин ар тараптуу талдоону камтууга тийиш. Рецензия сунуш кылынган стандарттуу редакция формасында (1-тиркеме) же эркин формада, төмөнкү жоболорду милдеттүү түрдө чагылдыруу менен түзүлөт:
- сунушталган макаланын актуалдуулугу;
- изилдөө багытынын илимий жаңылыгы;
- каралып жаткан билим чөйрөсүндө теорияны жана практиканы андан ары өнүктүрүү үчүн көйгөйдү (маселени) коюунун же алынган натыйжалардын маанилүүлүгү;
- изилдөө методдорунун шайкештиги жана заманбаптыгы;
- изилдөө материалынын жетиштүүлүгү;
- алынган натыйжаларды талкуулоонун тууралыгы;
- тыянактардын изилдөөнүн максаттарына жана милдеттерине ылайыктуулугу;
- кол жазманын жалпы көлөмүнүн жана анын айрым элементтеринин (тексттин, таблицалардын, иллюстрациялык материалдардын, библиографиялык шилтемелердин) жол берилиши;
- беренеде таблицаларды, иллюстрациялык материалдарды жайгаштыруунун максатка ылайыктуулугу жана алардын берилген темага ылайыктуулугу;
- макаланын жасалгалоо сапаты: стили, терминологиясы, формулировкасы.
Рецензиянын корутунду бөлүгүндө макала жөнүндө жалпысынан негиздүү тыянактар жана аны журналга жарыялоонун максатка ылайыктуулугу жөнүндө же аны толуктап иштеп чыгуунун зарылдыгы жөнүндө так сунуштар камтылууга тийиш.
Кол жазмага жалпысынан терс баа берилген учурда (жарыялоонун максатка ылайыксыздыгы жөнүндө сунуш) рецензент өзүнүн тыянактарын негиздөөгө тийиш.
Кол жазма бир же бир нече критерийлерге туура келбеген учурда рецензент рецензияда макаланы жеткире иштеп чыгуу зарылдыгын көрсөтөт жана макаланы жакшыртуу боюнча авторго сунуш берет (автор тарабынан кетирилген так эместиктерди жана каталарды көрсөтүү менен).
Рецензиялоонун жыйынтыгын редакция авторго жеткирет. Автор тарабынан толукталган макалалар сын-пикирлерди айткан ошол эле рецензентке же редакциянын каалоосу боюнча башка рецензияга кайра жөнөтүлөт.
Автор рецензенттин сын-пикирлери менен макул болбогон учурда, ал кайрадан рецензиялоону өтүнүшү же макаланы кайра чакыртып алышы мүмкүн, бул жөнүндө каттоо журналына жазылат.
Терс рецензия болгон учурда, макала мурунку рецензиянын натыйжалары жөнүндө билдирилбеген башка рецензентке берилет. Кайталап рецензиялоонун терс натыйжасы болгон учурда, терс сын-пикирлердин көчүрмөлөрү авторго (авторлорго) макаланы кайра карап чыгуу сунушу менен жөнөтүлөт.
Рецензиядан кийин жарыялоонун максатка ылайыктуулугу жөнүндө акыркы чечим редколлегия тарабынан кабыл алынат.
Жарыялоого жол берилбейт:
- тематикасы журналдын илимий багытына туура келбеген макалалар;
- авторлору макалаларды техникалык жактан жеткире иштеп чыгуудан баш тарткан тийиштүү түрдө таризделбеген макалаларды;
- авторлору рецензенттин конструктивдүү сын-пикирлери боюнча макаланы кайра иштеп чыкпаган макалаларды.
Статьяларды кароо мөөнөтү - бир айдан ашпайт.
Журналдын редакциясы басууга кабыл алынбаган кол жазмаларды сактабайт.
Жарыялоого кабыл алынган кол жазмалар кайтарылбайт.